Voedsel voor Zomertortels
Testen van op maat gemaakte voedselvelden
2021 tot 2023
Inleiding
​
Ondanks de toenemende deelname aan landbouwbeheerprogramma’s die ten goede komen aan akkervogels, verdwijnen de Zomertortels nog steeds uit ons landschap.
Het Internationale Actieplan voor Soorten van de Zomertortel (2018) identificeerde belangrijke oorzaken van hun populatieafname en stelde een reeks maatregelen vast die landen moesten nemen om de soort te beschermen.
​​Eén actie die als essentieel en urgent is bestempeld, is het ontwikkelen van Nationale Actieplannen en agrarische beheerpakketten om de zomertortel te helpen.​​
​
Onderzoek in Groot-Brittannië wees uit dat voedselschaarste, veroorzaakt door verlies van leefgebied, een belangrijke bijdrage zou kunnen leveren aan de achteruitgang van de Zomertortel in het VK. Als exclusieve zaadeters werd het dieet van de Zomertortel historisch gedomineerd door de zaden van landbouwonkruiden. De intensivering van de landbouw in West-Europa in de afgelopen decennia heeft geleid tot zowel het verlies van geschikt nestel- als voederhabitat voor Zomertortels. ​
​
​​Gezien de grote gelijkenissen tussen het Britse en het Nederlandse klimaat en de landbouwontwikkelingen, verwachten we dat voedselschaarste ook een vergelijkbaar probleem in Nederland zal zijn. Onderzoek in Zeeland (2019/2020) volgde de dagelijkse bewegingen van 5 Zomertortels en toonde aan dat ze sterk afhankelijk waren van specifieke, marginale gebieden voor hun voedsel. Eerder in het jaar bezochten ze gebieden met gemorst of opgeslagen zaad (bvb. op boerderijerven met voersilos). Dit onderzoek liet ook zien dat de zomertortels geen gebruik maakten van de akkerranden die voornamelijk binnen het kader van Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) waren aangelegd. Veel voorgeschreven ANLb-akkerranden hebben een hoge en dichte vegetatiestructuur. Daarentegen is het foerageer habitat van de Zomertortel open en ijl, met veel kale grond en veel zaad dat beschikbaar is gedurende het hele broedseizoen.​
​
Het creëren van geschikte voedervelden/randen is een van de maatregelen die zou kunnen helpen om de Zomertortels in Nederland te ondersteunen.
International Single Species Action Plan for the Turtle Dove
Action 1.2.1.1
“Put in place and further develop national agri-environment packages
... that create or maintain seed-rich habitats within the species’ current or recent range. This may include bespoke seed packages that provide specific plant species that turtle-dove are known to feed on. “
Project focus
​
-
Bepaling van voor voedselveldjes geschikte zaadmengsels waarin gedurende het gehele broedseizoen zaden voor tortels aanwezig en beschikbaar zijn;
-
Ervaring opdoen met beheer gericht op het creëren en handhaven van een voor zomertortels geschikte vegetatiestructuur in de voedselveldjes;
-
Onderzoeken in welke mate lokaal aanwezige zomertortels gebruik maken van de aangelegde voedselveldjes, en het onderzoeken wat het relatieve belang van de aangelegde voedselveldjes is ten opzichte van andere in het landschap beschikbare voedselbronnen voor zomertortels.
​Waar?
Dit onderzoek werd uitgevoerd in twee studiegebieden op Walcheren, een gebied in de provincie Zeeland, Nederland.
-
Eén van deze studiegebieden ligt tussen Westkapelle en Zoutelande.
-
Het tweede ligt net ten zuiden van Oostkapelle.
​​Deze studiegebieden werden geselecteerd op basis van waarnemingen van territoriaal gedrag op Walcheren in 2020 en de afstand die Zomertortels vliegen op zoek naar een goede bron van zaad.​
Wat?​
Kleine voedselvelden werden opgezet en nauwlettend gemonitord op het land van deelnemende landeigenaren. Een speciaal zaadmengsel en
beheerregime werden getest om te onderzoeken hoe de velden het beste beheerd konden worden om de zaadbeschikbaarheid te maximaliseren en de open vegetatiestructuur te behouden die Zomertortels nodig hebben.​
Naast het nauwlettend monitoren van de vegetatiegroei op de testvelden, werd een combinatie van cameravallen, veldwaarnemingen en 8 GPS-zenders gebruikt om inzicht te krijgen in hoe de velden werden gebruikt door Zomertortels.
Het succes van de velden werd bepaald door of ze door Zomertortels werden gebruikt. De mate van succes werd beoordeeld op basis van de GPS-zendergegevens, die de intensiteit van het gebruik van de testvelden door Zomertortels onthulden.​
Financieel ondersteund door Provincie Zeeland, Vogelbescherming Nederland en Het Zeeuwse Landschap.
Uitgevoerd door en in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, SOVON Vogelonderzoek Nederland, Poldernatuur Zeeland, Provincie Zeeland, Het Zeeuwse Landschap en Vreugdentil Ecologie.
